Öz
Bir bebeğin doğumu mutluluk verici ve heyecanlı bir deneyimken aynı zamanda birçok büyük değişimi ve yoğun stresi de beraberinde getirmektedir. Literatürde ebeveynlerin bu sürece nasıl adapte oldukları, ebeveynliğe dair nasıl bilgi ve beceri edindikleri, bu süreçteki adaptasyonlarını hangi faktörlerin yordadığı konusunda birçok çalışma bulunmaktadır. Teti ve Gelfand (1991) öz-yeterliğin ebeveynlik bağlamında incelemesini yapmış ve Bandura’nın Sosyal Öğrenme Kuramından yola çıkarak “ebeveyn öz-yeterliği” kavramını oluşturmuştur. Ebeveyn öz-yeterlik algısı kişinin ebeveyn rolünde ne kadar başarılı ve becerikli olduğuna dair inancı olarak tanımlanmaktadır. Ebeveyn öz-yeterlik algısı yüksek olan bir ebeveynin görevlerini yerine getirirken kendine güvenmesi, bebeğin ihtiyaçlarını zamanında ve uygun şekilde karşılaması, zorluklarla karşılaşınca uygun çözüm yollarını aramak için çaba sarfetmesi beklenmektedir. Yapılan çalışmalar ebeveyn öz-yeterlik algısının ebeveynlik biçimleri, annenin doğum sonrası depresyon ve stres düzeyleri, bebeğin sağlığı, gelişimi, uyumu, bağlanması ve mizacı, ebeveynlerin algıladığı sosyal destek gibi değişkenlerle ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada ebeveyn öz-yeterlik kavramı geçmiş çalışmalar ve ülkemizdeki çalışmalar ışığında derlenmiştir. Ebeveyn öz-yeterliğin geliştirilmesine yönelik müdahale programları ve ülkemizdeki durum tartışılmıştır.
Anahtar kelimeler
Öz-yeterlik, ebeveyn öz-yeterliği, psikolojik iyi-oluş, sosyal destek