Öz
Bu makalede sözlük yazarlarının erkek olmaya dair görüşlerini belirtirken hangi dilsel kaynakları kullandıkları Eleştirel Söylemsel Psikoloji yaklaşımı ile değerlendirilmektedir. Bu amaçla, Türkiye’de en çok kullanılan sözlük olması ve bu nedenle de farklı söylem biçimlerine ulaşma imkânı sağlaması açısından Ekşi Sözlük incelenmiştir. Ekşi Sözlükte erkek olmak ile ilgili açılan başlıklarda (“erkekliğe sığmayan şeyler”, “erkeklik ile ilişkilendirilen şeyler”, “erkek olmak”, “Türk erkeği”, “Türkiye’de erkek olmak”, “erkek”) yer alan alıntılar incelenmiş ve toplamda 1038 alıntı elde edilmiştir. Alıntılar, Eleştirel Söylemsel Psikoloji Yaklaşımı ile analiz edilmiştir ve açıklayıcı repertuarlar (dilsel kaynaklar) ortaya çıkarılmıştır. Yapılan analizler sonucunda 6 farklı açıklayıcı repertuvar elde edilmiştir. Bunlardan birincisi olan “Erkeğin içindeki ‘öz’ ve ‘öteki’” repertuvarında erkek olmanın anlamı “doğal-verili” farklılıklar üzerinden açıklanmaktadır. “Cinsellikle meşguliyet” repertuvarında ise cinsellik erkeklerin hayatındaki en merkezi alanda konumlandırılmıştır. “Sorumluluklar ve zorunluluklar” repertuvarında erkek olmak toplum tarafından erkeklerden beklenen birtakım sorumluluklarla tanımlanmıştır. “Ataerkil sistem ve annesinin oğlu” repertuvarında ise, erkeklerin davranış uygulamalarının ataerkil sistem tarafından belirlendiği ve bunun anneler tarafından desteklendiği ve sürdürüldüğü belirtilmektedir. “Araba, futbol, tamirat: erkeksi icraat” repertuvarında ise birtakım erkeksi etkinliklerin erkek olmanın kıstasları olarak işlev gördüğü belirtilmektedir. Son olarak “Kadınlığa karşı erkeklik” repertuvarında erkek olmanın anlamı kadınlarla kurulan karşıtlıklar üzerinden tanımlanmaktadır.
Anahtar kelimeler
Erkeklik, eleştirel söylemsel psikoloji, açıklayıcı repertuvarlar, yeni medya