Öz
Çalışmanın amacı, otomatik dikkat yanlılığının değişim saptama ve tanıma belleği performansı üzerindeki etkisini incelemektir. Bu kapsamda, dikkat seçiminde öncelik verilen çekici yüzler uyarıcı olarak kullanılmıştır. Toplam 110 gönüllü katılımcının verisi analiz edilmiştir (54 kadın, 56 erkek, Ortyaş = 20.87 ± 1.80). Sonuçta, çekiciliğin [F(2.73, 295.16) = 37.33, p < .001, ƞp2 = .26] and model cinsiyetinin [F(1, 108) = 6.47, p < .05, ƞp2 = .06] değişim saptama performansına etkisi anlamlıdır. Buna göre, en hızlı performans sadece hedefin çekici kadın olduğu; en yavaş performans da sadece çeldiricilerin çekici kadın olduğu koşulda gözlenmiştir. Öte yandan, tanıma belleğinin değerlendirilmesinde 94 katılımcının verisi (46 kadın, 48 erkek, Ortyaş = 21.05 ± 1.95) analiz edilmiştir. Buna göre, genel olarak katılımcıların bellek performanslarının kötü olduğu görülmüştür. Özellikle çekici yüzlerde (-.31), ortalama yüzlere kıyasla (.59), bellek duyarlılığı oldukça düşüktür. Ayrıca, her iki model cinsiyeti için de çekici yüzlerde “eski” deme yanlılığı daha fazladır. Dolayısıyla, karar kriterinin çekici yüzlerde (kadınlar için -.06, erkekler için -.46), ortalama yüzlere kıyasla (kadınlar için .15, erkekler için .33), daha liberal olduğu söylenebilir. Öte yandan, katılımcının cinsiyeti hem dikkat hem de bellek görevinde anlamlı bir etki yaratmamıştır (p > .05). Çalışma, katılımcı cinsiyeti, modelin cinsiyeti ve çekiciliği birarada inceleyen bilinen ilk değişim saptama ve tanıma belleği çalışmasıdır. Çalışmanın sınırlılıkları ve gelecek çalışmalara öneriler tartışma bölümünde ele alınmıştır.
Anahtar kelimeler
Değişim saptama, yüz çekiciliği, tanıma belleği, otomatik dikkat, cinsiyet farklılıkları.