Özet
Amaç: Bu araştırmanın amacı, tüberküloz hastalarını stres ve stresle ilişkili faktörler açısından incelemektir. Ayrıca yaş, cinsiyet ve eğitim düzeyi gibi sosyo-demografik değişkenlerin stres belirtileri üzerindeki etkisini belirlemek de çalışmanın diğer bir amacıdır.
Yöntem: Çalışmaya, Ankara 4 nolu Verem Savaşı Dispanseri’nde kayıtlı olan ve Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Hastanesi’nde yatarak tedavi gören toplam 129 tüberküloz hastası ve 161 sağlıklı birey katılmıştır. Hastaların 75’i Akciğer Tüberkülozu (AC TB), 54’ü Akçiğer Dışı Tüberküloz (AD TB) tanısı almıştır. Bilgi toplama araçları olarak; Demografik Bilgi Formu, Kısa Semptom Envanteri, Stres Belirtileri Ölçeği, Strese Yatkınlık Ölçeği ve Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği kullanılmıştır.
Bulgular: Tüberküloz hastalarının fiziksel stres belirtilerinin sağlıklı gruptan daha yüksek olduğu, etkisiz başa çıkma yollarını daha fazla kullandıkları ve yaşam memnuniyetlerinin daha düşük olduğu saptanmıştır. Stresin psikolojik belirtileri açısından cinsiyet ve tanı grubu temel etkisi bulunmamakla birlikte, “cinsiyet x tanı grubu” etkileşim etkisi dikkati çekmektedir. Tüberküloz hastalarında, stresle etkisiz başa çıkma ve ilişki memnuniyeti değişkenleri hem psikolojik hem de fiziksel sağlığı yordayan ortak değişkenler olarak karşımıza çıkmıştır. Regresyon analizinde dikkati çeken diğer bir nokta da, tüberküloz hastalarında stresin psikolojik belirtilerini yordayan değişkenler arasında “eğitim” değişkeninin bulunmasıdır.
Sonuç: Bu bulgular ışığında, tüberküloz hastalarının tedavi süreçleri esnasında stres yönetimi ve stresle etkili başa çıkma stratejileri konusunda verilecek olan çeşitli eğitimlerin yararlı olacağı söylenebilir. Bu eğitimler, hastaların tedaviye yönelik motivasyonlarını arttırarak, tedavide büyük sorun olan ilaçların düzensiz kullanımı ve/veya tedavinin yarıda kesilmesi gibi risk faktörlerini ortadan kaldırarak tıbbi tedaviyi bütünleyici faydalar sağlayabilir. Ayrıca fiziksel yakınmalara yönelik çeşitli teknikler de (gevşeme, biofeedback vb.) hastaların rahatlamasını ve tedaviden daha olumlu sonuçlar elde edilmesini sağlayabilir.
Anahtar Sözcükler: Tüberküloz hastaları, stres